Магілёўская масакра 1654 г.

Да 367 гадавіны жудаснай падзеі, якая ўразіла ўвесь габрэйскі сьвет РП і ВКЛ, публікую поўны пераклад артыкула Шымана Дубнова пра забойства казакамі Паклонскага габрэйскай абшчыны Магілёва ў верасьні 1654г. (у дзень паста Гедальі, альбо каля яго).

Тэкст утрымлівае таксама каментары наконт аўтарскай памылкі ў даціроўцы падзей. У астатнем тэкст ёсьць аналізам зьвестак занатаваных Орэстам у паралелі з тэкстам габрэйскай памінальнай малітвы і таксама з аўтарскімі думкамі на гэты конт.

Поўны артыкул Ш. Дубнова можна прачытаць тут: беларуская версія  +  расейская версія.
Пераклад і арыгінал дададзены таксама ў "Архіў тэкставых дакументаў".

Спроба крывавага нагавору, 1692 г.

Пераклад дакумента 1692 г. наконт няўдалай спробы крывавага нагавору на габрэяў Магілёва. Цікавы дакумент, якому набліжаны да арыгіналу пераклад надае яшчэ больш атмасфернасьці, паказвае, што гарадскія ўлады Магілёва былі дастаткова незалежныя і не прымалі да разгляду папулярныя на той час спробы распальваньня варожасьці да габрэяў.

Арыгінальная скарга "пацярпелых" не была прынятая да разгляду. І нават "па блату", праз пратэкцыю VIP заступніка (графа), гарадская рада пагадзілася занесьці ў актавыя кнігі ўсяго толькі пратэст супраць непрыняцьця скаргі.

Пераклад з копіяй арыгінальнага тэксту Гістарычна-юрыдычных мацерыялаў можна пачытаць тут: беларуская версія  +  расейская версія.
Пераклады дададзеныя таксама ў "Архіў тэкставых дакументаў".

Памінальная малітва, 1654 г.

Дзякуючы пану Айзэнбергу атрымалася выцягнуць на дзённае сьвятло частку гісторыі Магілёва, якая даўно лічылася страчанай назаўсёды.
Гаворка ідзе пра памінальную малітву ("азкара"), якую магілёўскія габрэі што год чыталі ў пост Гедальі ў памяць пра разьню 09.1654г., калі казакі Паклонскага зьнішчылі ўсю габрэйскую суполку горада.

Гэтую малітву працягвалі чытаць да першай паловы ХХ ст, а потым камуністы і нацысты зьнішчылі тых, хто памятаў яе...
Аднак дзякуючы гісторыку Шыману Дубнову тэкст гэтай малітв захаваўся ў зборніку "Пардэс" (Адэса 1892-1896) і цяпер зноўку даступны шырокай публіцы.

Поўны артыкул Ш. Дубнова я пастараюся перакласьці пазьней, а пакуль што тэкст малітвы (і крыніцы, адкуль яна ўзятая) можна пачытаць тут: беларуская версія  +  расейская версія.
Пераклад і арыгінал дададзены таксама ў "Архіў тэкставых дакументаў".

"Людзі з мінулага", 1926

Верш на ідыш ад магілёўскага эмігранта з Амерыкі.

"Людзі з мінулага", Аврэймэл, 1926

Там, дзе Дняпро зьмяіцца

на шляху сваёй усьмешкі,

Там, дзе габрэйская галеча

расьцягнулася ў далінах,

Там, дзе ад хасідскага "граха"

раздуўся "ташліах", -

Там стаяла "маці"

і "горад ізраэлітаў"...